Önleyici / Düzeltici

Biz ülke olarak önleyici faaliyetleri çok seviyoruz. Herşeyi yasaklayıp, tüm kontrol mekanizmalarını çalıştırıp, bürokrasiyle insanları boğup düzeni sağlayacağımızı sanıyoruz. Vatandaşına potansiyel suçlu gözüyle bakıp her an kontrol altında tutmaya çalışmak bizi sürekli sistemin boşluklarını bulmaya itiyor. Aslında yazıma başladığımda hiç aklıma gelmemiş olmasına rağmen, youtube yasağı bu söylediğime çok güzel bir örnek. Dünyanın belki de hiç bir yerinde youtube a arka kapıdan ulaşmanın yolunu kullanan, bilen başkası yoktur. Belki biraz kültürden de kaynaklanıyor olabilir devletin insanlarını kontrol altında tutmaya çalışma durumu. Ve de belki de sadece bu sebepten biz Türk insanı kıvrak bir zekaya sahibiz.

Üniversitenin ilk yıllarında bir arkadaşım Paris’e gitmişti 1 haftalık tatil için, döndüğünde bana metroya bedava binmenin inceliklerini anlatıp durmuştu. “Ne kadar akılsız insanlar, bilet kontrolü olmamasına rağmen bilet alıp geçiyorlar” gibi bir şey demişti, “kontrol yoksa niye bilet satın alınsın ki”.

Evet gerçekten de gittiğim bir çok avrupa şehrinde giriş ve çıkışlarda herhangi bir kontrol olmuyor, ama gün içerisinde zaman zaman görevliler kontrollerini yapıp bileti olmayan yolculara ceza kesiyorlar. Bilinçli bir vatandaş normalde biletini satın alıp, yolculuğunu yapar. Burada tüm vatandaşların bilinçli olduğu varsayımıyla yola çıkılıp arada denetlemeler yapmak suretiyle biletini almayı unutmuş olan vatandaşların daha dikkatli olmaları için düzeltici faaliyetlerde bulunuluyor. Bu sadece metroda ya da otobüslerde karşılaştığım bir konu değil. Mesela vergi iadesi, daha bir kişi bana herhangi bir belge sormadı ya da fatura göstermem gerekmedi, ya da iş başvuruları, daha diplomamı kullanmadım bile, Barış yeniden üniversiteye başvurduğunda Hacettepe nin türkçe olan diplomasının fotokopisini göstererek kaydını yaptırdı, tercüme bile gerekmedi. Yani işin özü ben vatandaşıma güveniyorum arada sadece bazı denetlemelerle oluşabilecek yanlışlıkların önüne geçmek istiyorum durumu hakim. Ben bunu çok seviyorum, elbette suistimallere açık bir sistem ama başarılı bir şekilde işliyor.